TOPLUM PARANOYAKLAŞIYOR - 28.01.2009

Yıllar önce güney Portekiz’de, Algavre’de 68’li gençlik arkadaşım José de Sousa ile Sarges kıyılarında dolaşırken, o bir an durmuş, bana, “Biliyor musun,” demişti, “çok değil, daha on yıl önce böyle ıssız yerlerde bile insanlar birbirleriyle yüksek sesle konuşmaktan çekinirlerdi.” Sonra da yüzümdeki anlamaz ifadeyi görünce, “Salazar, 42 yıllık diktatörlüğünü halkın bir yarısını, öbür yarısını gizli servise jurnallemek üzere muhbirleştirerek sürdürmeyi başarmıştı, eşler bile birbirlerini ihbar eder olmuşlardı” diye ekleyerek bir açıklama yapma gereksinimi duymuştu.

İki gün önce Kadıköy-Karaköy vapurunda tanık olduğum görüntüler bende José’den dinlediğim diktatörlük Portekiz’ini çağrıştırmıştı. İnsanlar şakalaşmıyorlar, gülmüyorlar, birbirleriyle konuşmuyorlar, fısıldaşır gibi konuşan birkaç kişi de konuşurken, konuştukları başkaları tarafından anlaşılmasın diye elleriyle ağızlarını kapatıyorlardı.

Çoğumuz, dinleniriz korkusuyla telefonlaşmaktan korkar olmuştuk. Çünkü çok sayıda insanın telefonlarının dinlendiği, dinlenen telefon konuşmalarının dökümünün yapılıp bir gün kullanılmak üzere bir yerlerde saklandığı bir gerçekti.

***

“Hukukun üstünlüğü”nden gereğinden çok söz edildiği ülkemizde bir suç olasılığı durumunda sanık olduğu düşünülen kişi, hakkındaki “suç delilleri” toplanmadan gözaltına alınmakta hatta tutuklanmakta, delillerin toplanma aşamasına daha sonra geçilmektedir. Delilleri karartabileceği gerekçesiyle sanık haftalarca, aylarca tutuklu kalmakta, delil yetersizliğinden serbest bırakıldığında ise özgürlüğünden yoksun geçirdiği günler, haftalar, aylar yanına kar kalmaktadır. Bunun adı “yargısız infaz”dır; evrensel hukuk anlayışıyla da, insan haklarıyla bağdaşabilir bir yanı yoktur.

Ergenekon Davası bu duruma somut bir örnektir.

Davanın silahlı-bombalı çeteci yanına aklı başında hiçbir insanın itirazı yoktur; dava hızla sonuçlandırılmalı, suçlular hak ettikleri cezalara çarptırılmalıdır. Davanın bu yanının genişletilip derinleştirilmesine de itiraz edilmemektedir, tam tersine 6 Eylül 1955 günü Atatürk’ün Selanik’teki evine bomba atılmasından bu yana gerçekleştirilen tüm “derin devlet operasyonları” açıklığa kavuşturulmalı, devlet içindeki yerine bakılmaksızın her suçlu cezasını çekmelidir.

Ne var ki Ergenekon, bu amaçla açılmış bir dava izlenimi vermemektedir.

***

Davanın, silahlı-bombalı oldukları savlanan sanıkları dışında kalan tutuklularının aleyhindeki deliller, çok büyük ölçüde telefon kayıtlarına dayanmaktadır. İddianame dikkatle okunduğunda kullanılan telefon kayıtlarının çoğunlukla kırpılmış görüşme kesitleri olduğu görülmektedir. Sanığın yaptığı söylenen konuşma kayıtları kendisinde olmadığı gibi ne zaman olduğu çoğu zaman bilinmeyen, eskilerde kalmış bir telefon görüşmesini anımsaması da kolay değildir. Dolayısıyla bu tür kayıtlar sanıkların aleyhine olarak her türlü manipülasyona açıktır. İlk dinleyenden başlayarak bu kayıtlar üzerinde kolayca oynanabilir, başı sonu kesilerek amaca uygun olarak ortadan alınmış tek bir cümle bile sırasında “önemli” bir delile dönüştürebilir.

Dolayısıyla Ergenekon Davası yargıcının bile telefonlarının dinlenme olasılığını hesaba kattığı bu “dehşet” ortamında toplumun paranoyaklaşması doğaldır.

Yaratılan bu ortamda kimin başına ne zaman ne geleceği bilinmemektedir. Herkes herkese kuşkuyla bakmakta, insanlar suskunlaşmaktadır.

Hiç kuşku yok ki suskun toplumlar otoriterleşme eğilimindeki siyasi yapılanmalar açısından arzulanan, öyle olması çeşitli çaba ve önemlerle desteklenen “işe yarar”, “kullanımı kolay” bir malzemedir.

Öte yandan toplumun suskunlaşmasının bir süreç olduğunun, bu sürecin diyalektik gelişme içinde mutlaka bir patlamayla sonuçlanacağının da bilinmesi gerekir.

Dileriz, bilmesi gerekenler bir an önce bilirler, öğrenirler.